Wyznaczenie odpowiedniego terminu pierwszego pokosu ma istotne znaczenie w prawidłowym użytkowaniu łąk. Jest on głównym czynnikiem decydującym o ilości i jakości paszy pozyskiwanej z użytków zielonych.

Właściwy termin koszenia

Zasadniczo do zbioru pierwszego pokosu na użytkach zielonych powinno się przystępować, gdy trawy się kłoszą. Najlepiej przeprowadzić to w momencie wykłoszenia się 50% pędów generatywnych traw dominujących w runi łąkowej. Na kolejność przystępowania do zbioru poszczególnych typów zbiorowisk trawiastych wpływ ma ich typ florystyczny.

Poszczególne gatunki roślin łąkowych rosną i dojrzewają w różnym czasie. Jedne z nich np. wyczyniec łąkowy szybko rozwijają się już wczesną wiosną, inne natomiast w tym czasie rosną powoli. Wyczyniec kłosi się i kwitnie najwcześniej ze wszystkich traw, dlatego też łąki wyczyńcowe należy kosić w pierwszej kolejności – jeśli jest to możliwe.

W drugiej kolejności można kosić łąki mozgowe, rajgrasowe czy z dominacją kupkówki pospolitej lub kostrzewy łąkowej. Łąki z dominacją tymotki łąkowej i mietlicy białawej starzeją się wolniej. Są przez to mniej wrażliwe na termin zbioru i można je kosić nieco później od pozostałych.

Często na łąkach występuje wiele gatunków traw. Należy wówczas kierować się zasadą, że kosi się je wtedy, gdy wykłosi się gatunek, który występuje w przeważającej ilości. Jeśli trawy występują mniej więcej w zbliżonych proporcjach, wówczas łąkę lepiej jest skosić wcześniej niż za późno, tzn. gdy trawy już kwitną. Po kwitnieniu zużywają one wcześniej zgromadzone w rozłogach, korzeniach, węzłach krzewienia materiały zapasowe na wyprodukowanie nasion. Ma to wpływ na obniżenie plonu kolejnego pokosu.

Pogoda a termin koszenia

Na termin koszenia łąk wpływ ma również przebieg warunków pogodowych. Niekiedy, mimo osiągnięcia przez ruń odpowiedniej fazy rozwojowej, ze względu na niesprzyjającą pogodę opłaca się nieco opóźnić koszenie. Taka decyzja jest uzasadniona w przypadku produkcji siana gdzie niezbędne jest suszenie runi przez kilka dni na pokosach. Mimo skoszenia runi we właściwym terminie straty w suszeniu siana w warunkach deszczowej pogody są wyższe, niż przy opóźnieniu zbioru i produkcji siana przy słonecznej pogodzie. Ma to wpływ na przesunięcie zbioru kolejnych pokosów, albo zmniejszenie ich liczby.

Pora i wysokość koszenia

Ważna jest pora koszenia łąki w ciągu dnia. Powinno się kosić rano, zaraz po obeschnięciu rosy, przy słonecznej pogodzie. Warunki takie sprzyjają szybkiemu wysychaniu roślin po ścięciu i ograniczeniu strat z tytułu oddychania.

Zalecana wysokość koszenia traw wynosi od 5 do 6 cm (ostatni pokos korzystnie jest skosić o 1-2 cm wyżej). Zbyt wysokie koszenie powoduje, że pozostała masa ścierni utrudnia rozwój nowych pędów oraz sprzyja nadmiernemu rozwojowi chwastów powodując niekorzystne zmiany w składzie botanicznym runi. Zbyt niskie koszenie opóźnia odrost roślin i wpływa na wzrost zanieczyszczenia zielonki glebą. Warto podkreślić, że najsilniej na niskie koszenie reaguje tymotka łąkowa, która skoszona poniżej 5 cm prawie nie odrasta.

Zbyt późne koszenie

Należy jednak unikać zbytniego opóźniania koszenia łąk, gdyż jego następstwem jest wiele niekorzystnych zjawisk. Są to m.in.:

• obniżenie smakowitości i strawności zielonki,
• pogorszenie jakości paszy, wskutek spadku zawartości białka i energii w suchej masie oraz zwiększenia szybkości odkładania lignin,
• straty w procesie konserwacji runi wynikające z obłamywania i wykruszania wartościowych części roślin,
• zmniejszenie szybkości oddawania wody przez skoszone rośliny,
• rozluźnienie darni,
• rozprzestrzenianie się chwastów wcześnie wykształcających nasiona,
• wyleganie, pleśnienie, a nawet gnicie od dołu roślin jeżeli gleba jest przez dłuższy czas wilgotna.

Dodatkowe pokosy

O liczbie pokosów w okresie wegetacji w dużym stopniu decyduje nawożenie, dostosowane do typu florystycznego łąki oraz potencjał plonotwórczy siedliska. Intensywniejsze nawożenie to częstsze koszenie łąk.

W warunkach klimatycznych Polski przy normalnym przebiegu pogody w zależności od poziomu nawożenia, i terminu zbioru pierwszego pokosu koszenie łąk można wykonać w następujących terminach:

• łąki 2-kośne: 25.05-10.06 i 20.07-10.08,
• łąki 3–kośne: 20-25.05, 01-10.07 i 05-15.09.

Ostatni pokos na łąkach wielokośnych powinien być w takim okresie wykonany, aby rośliny miały co najmniej 4 tygodnie czasu na odrośnięcie po skoszeniu. Zwiększa to ilość materiałów zapasowych i składników mineralnych, oraz wzmacnia rośliny przed nadejściem zimy.

Azot po pierwszym pokosie

Po zbiorze pierwszego pokosu należy zasilić ruń azotem. Bez względu na rodzaj gleby azot należy podać nie wcześniej niż 7-10 dni po zebraniu pokosu. Wcześniejsze zastosowanie tego składnika może grozić „przypaleniem” roślin.

W zależności od rodzaju gleb, na których położone są łąki stosujemy różne dawki azotu. Na glebach organicznych stosujemy około 30-40 kg N/ha. Natomiast łąki położone na glebach mineralnych powinny być nawożone wyższymi dawkami tego składnika – tj. około 40-60 kg N/ha. Najlepiej po pierwszym pokosie zastosować szybko działające nawozy saletrzane, zawierające azot w postaci azotanowej, np. saletra amonowa. Ta forma azotu jest łatwo i szybko pobierana przez trawy, co zapewnia szybki odrost runi. Na łąkach można także zastosować gnojowicę w dawce około 20-25 m³/ha.