Celem wprowadzenia Ekoschematu – Dobrostan zwierząt (Interwencja „Dobrostan zwierząt”) jest promocja podwyższonych warunków dobrostanu, ponad obowiązujące standardy. Interwencja stanowi kontynuację działania Dobrostan zwierząt PROW 2014–2020 w odniesieniu do świń, krów i owiec. Zakres wsparcia został poszerzony o nowe zwierzęta: konie, bydło opasowe, kozy, drób (kury nioski, kurczęta brojlery, indyki brojlery).

Interwencja „Dobrostan zwierząt” realizowana będzie w ramach płatności bezpośrednich i obejmować będzie następujące zwierzęta gospodarskie: świnie (lochy i tuczniki), bydło (krowy mleczne i opasy), owce, kozy, kury nioski, kurczęta brojlery, indyki utrzymywane na produkcję mięsną i konie. Kolejną z nowości jest to, że rolnik, który chce zrealizować ww. wariant zobowiązany jest, do jednorazowego odbycia szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków (wymóg ten będzie obowiązywał do 2024 r.).

Dobrostan świń – w przypadku świń i bydła zastosowany zostanie system punktowy polegający na możliwości wyboru przez rolnika poszczególnych praktyk podwyższających poziom dobrostanu. Podstawowym warunkiem jest zapewnienie zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej, a następnie dobór pozostałych praktyk przewidzianych dla danej grupy zwierząt. Wszystkim grupom technologicznym z gatunku świnia domowa należy zapewnić materiały i przedmioty absorbujące uwagę. Działanie to ma przeciwdziałać agresji w grupie, kanibalizmowi oraz zapobiegać znudzeniu i sfrustrowaniu.

Utrzymanie loch w systemie jarzmowym w okresie okołoporodowym jest możliwe nie dłużej jak przez 14 dni. Zwierzętom należy zapewnić powierzchnię bytową zwiększoną o co najmniej 20% lub 50% w stosunku do Rozporządzenia MRiRW z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy utrzymywaniu gatunków gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 56, poz. 344, z późn. zm.). Dodatkową możliwą praktyką jest zapewnienie ściółki ze słomy lub podobnego materiału, co sprzyja komfortowemu odpoczynkowi loch. Prosięta należy odsadzać nie wcześniej niż w 35. dniu od ich urodzenia.

Tucznikom – analogicznie do loch – należy zapewnić powierzchnię bytową zwiększoną o co najmniej 20% lub 50% oraz miejsce do spoczynku ścielone słomą lub podobnym materiałem. W ramach dobrostanu tuczników kwalifikują się tuczniki pochodzące od loch dobrostanowych utrzymanych w gospodarstwie oddalonym nie dalej jak 50 km.

Krowom mlecznym zapewnia się co najmniej 120 dni (przez min. 6 godzin dziennie) wypasu w sezonie wegetacyjnym bez uwięzi oraz zwiększoną powierzchnię bytową  w pomieszczeniach o co najmniej 20% lub 50%. W przypadku krów utrzymywanych grupowo bez uwięzi wolnostanowiskowo możliwymi praktykami dodatkowymi jest utrzymanie na ściółce ze słomy lub podobnego materiału wraz z wydzielonym miejscem do spoczynku oraz zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok. Cielęta odsadza się nie wcześniej niż w 5. dniu po urodzeniu. Krowom mamkom, cielętom, opasom o masie ciała do 300 kg i jałówkom użytkowanym w kierunku mięsnym, utrzymywanym bez uwięzi również zapewnić należy zwiększoną powierzchnię bytową oraz (analogicznie do krów mlecznych) wybrane dodatkowe możliwe praktyki obejmujące zapewnienie ściółki, wybiegu oraz wypasu.

Bydło opasowe – zwierzętom zapewnia się zwiększoną powierzchnię bytową o co najmniej 20% lub 50%. Do płatności kwalifikują się zwierzęta w wieku od ukończenia 4 miesiąca życia do ukończenia 18 miesiąca życia utrzymywane bez uwięzi. Zwierzęta muszą być utrzymywane w danym gospodarstwie przez minimum 120 dni – w przypadku opasów, które nie pochodzą od krów mamek, objętych programem dofinansowania – dobrostan zwierząt. Wśród dodatkowych praktyk wyróżnia się zapewnienie wybiegu, wypasu i ściółki.

Owca domowa – wszystkim grupom technologicznym należy zapewnić wypas lub dostęp do wybiegu przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym oraz powierzchnię bytową w budynkach zwiększoną o co najmniej 20% lub 50%.

Kozy – utrzymanie bez uwięzi, dostęp do wybiegu o zwiększonej powierzchni o co najmniej o 20%, wypas ma odbywać się co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym, jak i również zwiększona powierzchnia bytowa w budynkach, tak samo jest w przypadku owiec, dotyczy to wszystkich grup technologicznych zwierząt.

Kury nioski – zakazane jest przycinanie dziobów, zwierzęta należy utrzymywać na ściółce bez klatek, obsada nie większa niż 7 szt./m2 powierzchni użytkowej, zwiększona dostępność gniazd (pojedynczych – nie więcej niż 5 kur niosek na gniazdo, grupowych – nie więcej niż 96 kur niosek/m2 powierzchni gniazda, zapewnienie grzędy o długości minimum 0,2 m na jedną kurę nioskę, w tym przypadku również należy zapewnić stały dostęp do materiałów/przedmiotów absorbujących uwagę i jednocześnie takich, które nie mają szkodliwego wpływu na zdrowie. Rolnik musi mieć nadany numer weterynaryjny. Minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami to 350 sztuk.

Kurczęta brojlery – zwiększona powierzchnia bytowa w kurniku –zagęszczenie obsady nie większe niż 30 kg/m2 i zarazem nie większe niż 20 szt./m2, zapewnienie minimum 6 godzin fazy ciemnej na dobę, zapewnienie stałego dostępu do materiałów/przedmiotów absorbujących uwagę. Minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami wynosi 500 sztuk kurcząt.

Indyki (utrzymane z przeznaczeniem na produkcję mięsa) – zwiększona powierzchnia bytowa w budynku – zagęszczenie obsady nie większe niż 50 kg/m2, zapewnienie 8 godzin fazy ciemnej na dobę, zapewnienie stałego dostępu do materiałów/przedmiotów absorbujących uwagę. Minimalna liczba posiadanych w gospodarstwie stanowisk zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami wynosi 100 sztuk.

Konie (dorosłe, młodzież, klacze ze źrebiętami) – utrzymywane bez uwięzi, większa powierzchnia bytowa w sezonie wegetatywnym wypasu/powierzchni zewnętrznej na co najmniej 140 dni, przez minimalnie 6 godzin dziennie), natomiast poza sezonem wegetatywnym należy udostępnić powierzchnię zewnętrzną przez minimum 2 godziny dziennie. Powierzchnia zewnętrzna została dokładnie określona, a mianowicie koniom dorosłym i młodzieży należy zapewnić 70 m2 na sztukę i klaczy ze źrebięciem zapewniamy 85 m2 na szt. W budynkach natomiast powierzchnię bytową zwiększamy o co najmniej 20%.

W systemie otwartym zapewnia się koniom zadaszenie, ściółkę pod zadaszeniem oraz powierzchnia zewnętrzna musi być zwiększona o 20% względem powierzchni wymaganej w przypadku minimalnych warunków utrzymania gatunków zwierząt gospodarskich. Minimalna liczba koni znajdująca się w gospodarstwie – 2 szt. Do płatności nie będą kwalifikowane konie żyjące w parkach narodowych, krajobrazowych.

Z programu skorzystać mogą rolnicy aktywni zawodowo będący posiadaczami gospodarstwa rolnego, posiadać zarejestrowaną siedzibę stada, w przypadku drobiu – numer zakładu drobiu, zwierzęta są oznakowane i zarejestrowane zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Płatność roczna przyznawana jest do sztuki zwierzęcia. Wprowadzono system punktowy dla zwierząt gospodarskich objętych programem, oznacza to, że do każdej z praktyk przypisywana będzie odpowiednia liczba punktów. Zaproponowano, że jeden pkt będzie równy 100 zł.

W zależności od DJP w gospodarstwie wysokość dofinansowania będzie wynosić 100% (do 100 DJP), 75% (od 100–150 DJP, brak płatności będzie miał miejsce, jeśli w gospodarstwie rolnym przelicznik DJP wynosić będzie powyżej 150. Płatności stanowią pewną rekompensatę poniesionych kosztów związanych z realizacją praktyk, które wykraczają ponad obowiązujące standardy.

Jak obliczyć DJP? Wystarczy odnaleźć gatunek zwierząt gospodarskich w poniższej tabeli i przemnożyć przez ilość sztuk tych zwierząt i otrzymamy gotowy DJP.

Przydatna tabela do obliczenia DJP w gospodarstwie rolnym.

Rząd uruchomi pomoc dla rolników, którzy ponieśli dodatkowe koszty w wyniku braku stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy, spowodowanej agresją Rosji na Ukrainę.

Rada Ministrów przyjęła rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wraz z uchwałą w sprawie udzielenia zgody na dokonanie notyfikacji Komisji Europejskiej programu pomocy producentom rolnym, którzy ponieśli dodatkowe koszty w wyniku braku stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy spowodowanej agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy – dokumenty zostały przedłożone przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi.

Przygotowywana jest dopłata do zbóż z powodu spadku ich cen i wpływu na sytuację na krajowym rynku rolnym wojny na Ukrainie. Henryk Kowalczyk, wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi przedstawił stawki planowanej pomocy do sprzedanego przez rolników ziarna pszenicy i kukurydzy. Rada Ministrów przyjęła projekt, teraz potrzebna jest zgoda KE. Kwoty mają być zróżnicowane zależnie od województwa i jego oddalenia od portów.

• Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie wypłacać wsparcie producentom rolnym, którzy ponieśli dodatkowe koszty w związku z brakiem stabilizacji na rynku pszenicy lub kukurydzy, w wyniku rosyjskiej agresji na Ukrainę.
• Pomoc będzie obliczana w oparciu m.in. o stawkę pomocy zróżnicowaną w zależności od województwa, w którym prowadzona jest uprawa pszenicy lub kukurydzy:
  • 1 050 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwie lubelskim i  podkarpackim;
  • 825 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwie lubelskim i  podkarpackim;
  • 840 zł  na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w województwie małopolskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podlaskim;
  • 660 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w województwie małopolskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podlaskim; 
  • 630 zł na 1 ha powierzchni upraw kukurydzy położonych w pozostałych województwach;
  • 495 zł na 1 ha powierzchni upraw pszenicy położonych w pozostałych województwach.
• Pomoc dla rolników zostanie notyfikowana Komisji Europejskiej.
• W związku z inwazją Rosji na Ukrainę doszło także do licznych zakłóceń na rynkach, co doprowadziło do wzrostu cen wielu produktów wykorzystywanych przy produkcji pasiecznej. W konsekwencji nastąpił wzrost kosztów utrzymania rodziny pszczelej. Dlatego rząd podniesie stawkę pomocy dla pszczelarzy do przezimowanych rodzin pszczelich z 20 zł do 50 zł. Środki na to wsparcie zwiększą się jednocześnie z 35,5 mln zł do 60 mln zł.
• W 2023 r. kontynuowana będzie ponadto pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla właścicieli lub współwłaścicieli statku rybackiego, którzy zobowiążą się do trwałego zaprzestania działalności połowowej. Wsparcie takie było udzielane w 2022 r.

Kiedy złożyć wniosek o pomoc do zbóż? Ważny jest termin sprzedaży

Minister rolnictwa zaznacza, że to jest mechanizm, który będzie zastosowany po akceptacji przez KE, tak, jak było to z nawozami. Pomocą zostanie objętych maksymalnie 50 hektarów.

Dowodem będzie faktura sprzedaży zboża między 15 grudnia 2022 roku a 31 maja 2023 – taki jest obecnie szacunek stosowania pomocy. Dlaczego od połowy grudnia? Kowalczyk wskazuje, że to wtedy nastąpił spadek cen na rynkach światowych.

– Nie wykluczam, że w przypadku wzrostu cen na rynkach światowych, możemy skrócić funkcjonowanie rozporządzenia lub je wydłużyć – zaznacza minister rolnictwa.

Oprócz faktury pomoc będzie limitowana na podstawie zadeklarowanych w ARiMR powierzchni uprawy pszenicy i kukurydzy. Przelicznikiem będzie przeciętny plon – w przypadku pszenicy 5,5 ha z hektara, kukurydz 7 t/ha. Pomoc będzie do 60 proc. tego plonu. Szacunki ministerstwa mówią o tym, że ok. 40 proc. ziarna rolnicy sprzedali.

Podsumowując na dzień dzisiejszy. Rolnicy w woj. podlaskim otrzymają dopłatę w wysokości 840 zł do hektara kukurydzy i 660 zł do hektara pszenicy z limitem do 50 ha i udokumetowaniem sprzedaży zboża między 15 grudnia 2022 roku a 31 maja 2023.

Kolejne nadmierne obciążenia administracyjne pojawiły się dla rolników, tym razem dla tych, którzy hodują drób przyzagrodowo. Wprowadzenie obowiązku rejestracji „zakładu drobiu” niezależnie od liczby hodowanego drobiu, jest poważnym zaskoczeniem dla branży rolniczej. Taka sytuacja budzi poważne wątpliwości i niepokój wśród rolników, którzy czują się zaskoczeni i zdezorientowani tą sytuacją.

Od 6 stycznia 2023 roku oobowiązuje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2022 r. w sprawie wymagań dla zakładu drobiu, po spełnieniu których podmiot prowadzący zakład drobiu ma obowiązek dokonywania zgłoszeń do komputerowej bazy danych.

Największe kontrowersje wzbudza paragraf 2 tego rozporządenia, który wrowadza obowiazek rejestracji zakładu drobiu niezaleznie od liczby zwierząt. Sprowadza się to do tego, że nawet jedna kurka w chowie przyzagrodowym będzie już „zakładem drobiu”.

§ 2. W przypadku podmiotu prowadzącego zakład drobiu ubiegającego się o przyznanie pomocy finansowej ze środków Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji lub Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, której przyznanie jest uzależnione od posiadania ptaków z gatunków, o których mowa w § 1 pkt 1, wymaganiem dla zakładu drobiu, po spełnieniu którego podmiot prowadzący zakład drobiu ma obowiązek dokonywania zgłoszeń, o których mowa w art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, jest utrzymywanie w tym zakładzie drobiu ptaków z gatunków wymienionych w § 1 pkt 1, niezależnie od ich liczby.

Absurdalne przepisy

W dniu 8 lutego 2023 r. Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz zwrócił się do Wicepremiera, inistra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryka Kowalczyka o pilną interwencję w zakresie przepisów ustawy z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, wprowadzającej do polskiego porządku prawnego nowe przepisy Unii Europejskiej dotyczące identyfikacji i rejestracji zwierząt.

Osoby utrzymujące drób przyzagrodowo powinny być zwolnione z obowiązku rejestracji zakładu drobiu w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wprowadzenie obowiązku rejestracji „zakładu drobiu” niezależnie od posiadanej liczby drobiu jest dużym zaskoczeniem i wydaje się absurdalne. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/429, które wymaga rejestracji zakładów, w których utrzymywane są zwierzęta lądowe, w tym drób, odstępstwa od tego obowiązku są możliwe w przypadku zakładów stwarzających nieistotne ryzyko dla zdrowia zwierząt lub zdrowia publicznego.
Zwolnienie osób utrzymujących drób przyzagrodowo z tego obowiązku jest uzasadnione ze względu na fakt, że utrzymywanie drobiu w małych ilościach we własnych gospodarstwach rolnych czy przy domostwach nie stanowi zagrożenia dla zdrowia zwierząt ani zdrowia publicznego. Takie działania pozwolą na uwolnienie rolników od dodatkowych obciążeń administracyjnych i pozwolą skupić się na głównych działaniach związanych z prowadzeniem swoich gospodarstw.

Jeśli ta interwencja nie przyniesie skutku, to zacznie się „Polowanie na kurę” i kolejne argumenty jednostek kontrolnych do kierowania wniosków do ARiMR o kary i ucinanie dopłat.

MY JESTEŚMY STANOWCZO PRZECIW NOWYM REGULACJOM !!!

Wypas bydła w dzisiejszych czasach nie jest zbyt popularny, mimo że ma on wiele zalet. Warto do niego wrócić zarówno z przyczyn ekonomicznych, jak i dla zapewnienia dobrostanu zwierzętom. Wypas podnosi również walory wsi i stwarza swego rodzaju atrakcje, które były na porządku dziennym jeszcze kilkanaście lat temu, a obecnie są prawie niespotykane.

Według definicji, wypas jest to wyprowadzenie zwierząt z budynków lub małych wybiegów na trwałe użytki zielone, gdzie przebywają przez kilka godzin dzienne. Wraz z likwidacją pogłowia zwierząt trawożernych w małych gospodarstwach rodzinnych oraz rozwojem gospodarstw wielkotowarowych, które nastawione są na osiągnięcie maksymalnych wydajności, wypas bydła został prawie zaniechany.

Jednak w ciągu ostatnich kilku lat zauważyć możemy, że przebywanie zwierząt na świeżym powietrzu powoli wraca do łask. Przyczyn takiej sytuacji zapewne jest kilka. Do najważniejszych zaliczyć można płatności dobrostanowe, wzrost kosztów produkcji czy rozwój hodowli bydła mięsnego, zwłaszcza krów mamek.

Zalety i wady wypasu

Jedną z najważniejszych zalet wypasu jest ograniczenie kosztów produkcji poprzez pozyskanie dobrej jakościowo paszy bez ponoszenia zbędnych nakładów. W dobie rosnących cen paliwa, usług czy materiałów do produkcji rolnej, zminimalizowanie kosztów ma ogromne znaczenie. Również zredukowanie ilości pracy związanej z żywieniem zwierząt w porównaniu do chowu alkierzowego, daje możliwość zmniejszenia liczby pracowników zatrudnionych przy obsłudze zwierząt. To także znacząco obniża koszty produkcji. Ponadto pasące się zwierzęta pozostawiają odchody na pastwisku, co również ogranicza koszty energii i zużycia maszyn związane z rozwożeniem obornika czy gnojówki.

Drugą bardzo istotną sprawą jest zapewnienie dobrostanu zwierzętom. Ruch na świeżym powietrzu czy przebywanie na słońcu pozytywnie wpływa na kondycje oraz odporność zwierząt. Poprawiając warunki zoohigieniczne ograniczamy występowanie chorób w stadzie, a tym samym ilość stosowanych antybiotyków i innych leków. Dodatkowo poprawiają się parametry rozrodu zwierząt i zmniejsza się liczba brakowanych sztuk. Ostatecznie to również przekłada się na wynik ekonomiczny uzyskiwany z hodowli czy chowu bydła.

Kolejną zaletą jest pozytywne oddziaływanie na środowisko poprzez zwiększenie bioróżnorodności dzięki zróżnicowaniu składu botanicznego runi na trwałych użytkach zielonych. Jednocześnie wypas ogranicza występowanie chwastów czy niepożądanych krzewów. Dodatkowo, udeptywanie gleby przez zwierzęta zmniejsza intensywność procesu mineralizacji materii organicznej.

Chociaż wypas bydła ma wiele zalet, to należy również wspomnieć o pewnych zagrożeniach, które się z nim wiążą. Bardzo istotne znaczenie ma obsada wypasanych zwierząt. Zbyt duże zagęszczenie sztuk na jednostce powierzchni ma ujemny wpływ na środowisko. Zniszczeniu ulegają wówczas gniazda ptaków bytujących na ziemi, nadmiernie rozdeptywane są mokradła, co zakłóca stosunki powietrzno-wodne gleby i zaczyna się pojawiać niepożądana roślinność. Zbyt duża obsada wiąże się także z dużą ilością produkowanych odchodów co może wpływać na zanieczyszczenie wód glebowych azotem czy fosforem.

Organizacja wypasu – system ciągły lub rotacyjny

Sezon pastwiskowy w Polsce trwa od 130 do 180 dni w zależności od regionu kraju. Jednak przy sprzyjającym układzie pogody oraz właściwej pielęgnacji użytków zielonych sezon pastwiskowy może trwać od marca do listopada. Źródła podają, że najczęściej sezon pastwiskowy zaczyna się w maju i trawa do połowy października.

Pamiętać należy, że okres wegetacji przesiewanych użytków zielonych zaczyna się wcześnie i zbyt długie zwlekanie z wypasem wiąże się ze stratą wartości pokarmowej zielonki, przerostem trawy, której krowy nie wyjadają i większymi wydatkami związanymi z karmieniem zimowym. Jednak za wcześnie zaczęty wypas gdy ruń jest zbyt młoda również nie jest wskazany, ponieważ zwierzęta pobierają mniej zielonki, co obniża wyniki produkcyjne.

Bardzo ważne jest zapewnienie balansu w dawce pokarmowej (słoma lub siano) na początku wypasu, aby zniwelować problemy trawienne związane ze zmianą żywienia i ograniczyć wystąpienie biegunek (młoda trawa ma właściwości przeczyszczające). Istotną sprawą jest pojenie zwierząt oraz zapewnienie im dostępu do lizawek. Na pastwiska, gdzie nie ma naturalnych cieków wodnych, należy wodę dostarczyć na przykład za pomocą beczkowozów. Jeśli chodzi o lizawki, to sprawdzają się kostki solne wzbogacone o mikro- i makroelementy oraz witaminy.

Mówiąc o organizacji, należy również zwrócić uwagę na sposób, w jaki będziemy wypasać bydło. Organizując wypas możemy oprzeć się na systemie ciągłym lub rotacyjnym.

System ciągły polega na wypuszczeniu zwierząt w sposób wolny, niczym nieograniczony. Ten sposób wypasu polecany jest najczęściej w przypadku bydła mięsnego, gdy posiadamy odpowiednio duży areał trwałych użytków zielonych. Wadą tego systemu jest to, że tylko w maju i czerwcu jesteśmy w stanie w pełni zaspokoić potrzeby pokarmowe zwierząt. Ponadto ciągłe wygryzanie runi prowadzi do degradacji trwałych użytków zielonych, ponieważ zanikają rośliny pożądane, a w ich miejsce wchodzą chwasty.

Drugim sposobem jest system rotacyjny, który polega na dawkowaniu paszy na przykład poprzez wyznaczanie kwater. Wydzielając zwierzętom mniejsze powierzchnie, zapewniamy im ciągłość wypasu odpowiednią ilością i jakością paszy. Dodatkową zaletą kwaterowania jest to, że użytek zielony ma możliwość regeneracji, a rolnikowi daje to możliwość wykonania niezbędnych zabiegów agrotechnicznych we właściwych terminach. Kwaterowy wypas polecany jest w gospodarstwach dużych prowadzących intensywną gospodarkę.

Zabiegi i nawożenie pastwisk

Aby pastwiska zapewniały odpowiednią ilość dobrej jakościowo paszy, należy o nie właściwie zadbać.

Pierwszą czynnością, jaka powinna być wykonana jest wyrównanie kretowin po okresie zimowym. Zastosowanie w tym celu brony łąkowej dodatkowo przyczyni się do wygrabienia z darni obumarłych części roślin. Jeśli istnieje taka potrzeba należy również pastwiska zwałować, stosując wał łąkowy.

Innymi zabiegami, które znacząco wpływają na darń i smakowitość paszy jest regularne rozgarnianie łajniaków oraz wykaszanie niedojadów. Zabiegi te powinny być wykonywane kilkakrotnie w ciągu roku, najlepiej po każdym zejściu zwierząt z pastwiska.

W miarę potrzeby, gdy z darni zaczną zanikać rośliny wartościowe, powinno się pastwiska przesiewać. Na rynku oferowane są gotowe mieszanki roślin pastwiskowych dostosowane do różnych warunków glebowych czy intensywności wypasu. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że im bardziej intensywnie użytkowane jest pastwisko, tym częściej powinno być przesiewane.

Najlepszym terminem na przesiewanie pastwisk jest okres jesienny. Jest to czas, w którym rośliny wykiełkują i dobrze się zakorzenią przed nowym sezonem pastwiskowym. Siew wiosenny jest ryzykowny, gdyż młode siewki nie zawsze wytrzymują wypasanie i udeptywanie przez zwierzęta. Można go stosować jeśli wypas zwierząt poprzedzony zostanie zebraniem pierwszego pokosu na siano czy sianokiszonkę.

Mówiąc o nawożeniu powinniśmy zacząć od badania gleby, które należy wykonać raz na 4 lata. Dawki powinny być uzależnione od wyników analizy oraz intensywności wypasu. W praktyce jeszcze mało kto wykonuje takie badania na użytkach zielonych i nawożenie oparte jest na ogólnych zaleceniach.

Aby rośliny właściwie wykorzystały dostarczane im składniki pokarmowe, należy zadbać o właściwe pH gleby. Pastwiska, podobnie jak inne użytki zielone, należy wapnować gdy pH jest poniżej 5,5 przy czym lepiej stosować wapno częściej, a mniejszymi dawkami.

Do nawożenia pastwisk stosuje się głównie azot, fosfor i potas. Azot jest czynnikiem plonotwórczym oraz decyduje o zawartości białka w paszy. Stosowany powinien być wiosną przed wypasem oraz w trakcie wegetacji po każdy zejściu zwierząt z pastwiska. Nie nawozimy tylko jesienią po ostatnim wypasie. Nawożenie azotem powinno wahać się w granicach 80 do 180 kilogramów.

Podobnie jest z potasem, który odpowiedzialny jest za odporność roślin na suszę. Potas również dzielimy na dawki i dajemy wiosną przed ruszeniem wegetacji oraz po drugim i czwartym wypasie. Na pastwiskach zaleca się stosować od 70 do 110 kilogramów na hektar.

Kolejnym ważnym pierwiastkiem, w który należy zaopatrzyć użytki zielone jest fosfor. Stosuje się go dwukrotnie wczesną wiosną i jesienią, przy czym łączna dawka dekatlenku tetrafosforu wynosi około 60 kilogramów na hektar. Innymi ważnymi składnikami pokarmowymi są magnez i sód. Dawki magnezu jakie powinniśmy stosować wynoszą 50 – 150 kilogramów tlenku magnezu na hektar i są uzależnione od rodzaju gleby (niższe dawki na glebach mineralnych wyższe na organicznych).

Oprócz nawożenia mineralnego, na pastwiskach zastosować możemy nawożenie organiczne. Oprócz próchnicy i makroelementów dostarcza ono również niezbędne mikroelementy. Obornik w dawce 20-30 ton na hektar dajemy co 3-4 lata, najlepiej jesienią. Natomiast gnojówka i gnojowica mogą być stosowane w trakcie okresu wegetacyjnego, jednak po ich zastosowaniu należy trawę najpierw skosić i zebrać o dopiero później wypasać.

Wyposażenie pastwisk

Jednym z podstawowych elementów wyposażenia pastwisk jest ogrodzenie, które pełni dwie funkcje. Z jednej strony ogranicza zwierzętom przestrzeń wypasu i utrzymuje je na powierzchni dla nich przeznaczonej, a z drugiej chroni bydło przed dostępem zwierząt dzikich.

Ogrodzenie może być stałe lub przenośne. Ogrodzenie stałe jest kosztowniejsze w budowie, ale wykonane raz użytkujemy wiele lat. Oczywiście w miarę potrzeby wykonujemy niezbędne naprawy. Ogrodzenie przenośne jest tańsze w zakupie, jednak wymaga większych nakładów pracy przy ciągłym przestawianiu go. Obecnie do ogrodzenia pastwisk najczęściej wykorzystuje się druty lub plecionki zawieszone na słupkach, które podłączone są do elektryzatora.

Ponadto, niezbędnym elementem pastwiska są poidła, aby zapewnić zwierzętom stały dostęp do wody. Najczęściej są to poidła wannowe. Jeśli wymagane jest dokarmianie zwierząt z powodu braku wystarczającej ilości paszy, możemy zastosować karmniki pastwiskowe. Przydatne są również przenośne wygrodzenia przepędowe, które ułatwiają wszelkie zabiegi weterynaryjne.

Podsumowując, można powiedzieć, że wypas zwierząt ma więcej zalet niż wad. Najważniejsze zalety to możliwy do osiągnięcia lepszy wynik ekonomiczny oraz poprawa dobrostanu zwierząt. Dlatego też, jeśli tylko jest to możliwe, wypas powinien coraz częściej być wykorzystywany w gospodarstwach zajmujących się chowem i hodowlą bydła.

Polski rząd zapowiedział, że zwrot za paliwo rolnicze  w nowym roku zostanie zwiększony. Wzrost zwrotu kosztów paliwa rolniczego ma stanowić bardzo potrzebny impuls dla tego sektora gospodarki, umożliwiając przedsiębiorstwom osiągnięcie większej rentowności, a jednocześnie pomagając utrzymać ceny żywności na stabilnym poziomie. Ile w takim razie zwrot za paliwo rolnicze w 2023 r.?

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryk Kowalczyk informuje:
Każdy ROLNIK, który chce odzyskać część podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystanego do produkcji rolnej powinien gromadzić faktury VAT.

Stawka zwrotu akcyzy za paliwo rolnicze w 2023 r. zawartej w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej będzie w tym roku większa. Ubiegający się producenci rolni mogą liczyć na zwrot w wysokości 1,20 zł na 1 litr oleju napędowego. Poprzednia wysokość dopłaty do paliwa rolniczego wynosiła 1,00 zł na 1 litr. Zdaniem wielu rolników, a także naszym nie jest to wystarczająca rekompensata wzrostu cen paliwa, gdyż np cena hurtowa oleju napędowego wzrosła w 2022 rolu o 32,7 % ( Bankier.pl). Jest to kolejny element wpływający na pogorszenie sytuacji gospodarstw rolnych i zmniejszenie konkurencyjności polskich płodów rolnych na rynku globalnym.

Limit zwrotu podatku akcyzowego w 2023 r. potocznie nazywane jako dopłaty do paliwa rolniczego wynoszą:

• 132,00 zł x ilość ha użytków rolnych, (w 2022 r. – 110,00 zł)
• 48,00 zł x średnia roczna liczba dużych jednostek przeliczeniowych bydła (w 2022 r. – 40,00 zł).

Jak wygląda procedura zwrotu?

• w terminie od 1 lutego 2023 r. do 28 lutego 2023 r. należy złożyć odpowiedni wniosek do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, w zależności od miejsca położenia gruntów rolnych wraz z fakturami VAT (lub ich kopiami) stanowiącymi dowód zakupu oleju napędowego w okresie od 1 sierpnia 2022 r. do 31 stycznia 2023 r.,
• w terminie od 1 sierpnia 2023 r. do 31 sierpnia 2023 r. należy złożyć
odpowiedni wniosek do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, w zależności od miejsca położenia gruntów rolnych wraz z fakturami VAT (lub ich kopiami) stanowiącymi dowód zakupu oleju napędowego w okresie
od 1 lutego 2023 r. do 31 lipca 2023 r. w ramach limitu zwrotu podatku
określonego na 2023 r.

Faktura powinna spełniać wymogi określone w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931, z późn. zm.). Kwotę zwrotu podatku akcyzowego ustala się jako iloczyn ilości oleju napędowego zakupionego do produkcji rolnej, wynikającej z faktur VAT oraz stawki zwrotu do 1 litra określonej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie stawki zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na 1 litr oleju w 2023 r. (Dz. U. poz. 2832), z tym, że kwota zwrotu podatku nie może być wyższa niż suma:
1) kwoty stanowiącej iloczyn stawki zwrotu na 1 litr oleju napędowego (1,20 zł/l), liczby 110 oraz powierzchni użytków rolnych będących w posiadaniu lub współposiadaniu producenta rolnego, wskazanej w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne według stanu na dzień 1 lutego danego roku, oraz
2) kwoty stanowiącej iloczyn stawki zwrotu podatku na 1 litr oleju napędowego (1,20 zł/l), liczby 40 oraz średniej rocznej liczby dużych jednostek przeliczeniowych bydła będącego w posiadaniu producenta rolnego w roku poprzedzającym rok, w którym został złożony wniosek o zwrot podatku.

W przypadku ubiegania się przez producenta rolnego o zwrot podatku w odniesieniu do bydła, do wniosku o zwrot podatku dołącza się również dokument wydany przez kierownika biura powiatowego Agencji restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zawierający informacje
o liczbie dużych jednostek przeliczeniowych bydła będącego w posiadaniu producenta rolnego, w odniesieniu do każdej siedziby stada tego producenta, w ostatnim dniu każdego miesiąca roku poprzedzającego rok, w którym został złożony wniosek o zwrot podatku, ustalonej z względnieniem wartości współczynników przeliczeniowych sztuk bydła na duże jednostki przeliczeniowe określonych w załączniku do ustawy z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej, na podstawie informacji zawartych w komputerowej bazie danych prowadzonej na podstawie ustawy z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz.U. poz. 2727). Producent rolny może ubiegać się o zwrot podatku akcyzowego w odniesieniu do bydła w pierwszym lub drugim terminie danego roku dołączając do wniosku ww. dokument wydany przez kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wystawiony na siebie jednorazowo w danym roku.

Mikroklimat w ujęciu zoohigienicznym jest całokształtem fizycznych i chemicznych właściwości powietrza w budynkach inwentarskich, zasiedlonych przez zwierzęta. Wszystkie części składowe mikroklimatu wywierają wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, produkcyjność oraz zachowanie dobrego stanu zdrowia zwierząt.

Zwierzęta emitują do otoczenia: ciepło, dwutlenek węgla, amoniak i parę wodną. Wielkość emisji zależy od masy ciała, szybkości przemiany materii i temperatury otoczenia. Najczęściej stosowanym systemem wentylacji w oborach jest wentylacja grawitacyjna. Prawidłowo zaprojektowany system wentylacyjny powinien dostarczać dużo świeżego powietrza, koniecznego dla funkcjonowania organizmu.

Bydło jako gatunek zwierząt gospodarskich jest mało wrażliwe na niskie temperatury. Dobrze funkcjonuje w temperaturze od 6 do 25 stopni Celsjusza. Jednak spadek o 1 stopień temperatury poniżej strefy obojętności termicznej prowadzi do zwiększenia tempa przemiany materii i wzrostu nieproduktywnego zużycia paszy nawet o 10-15 procent. W efekcie wydajność mleczna krów lub przyrosty masy ciała opasów ulegają wyraźnemu zmniejszeniu.

Szczególne trudności w znoszeniu niskich temperatur mają: cielęta, krowy bezpośrednio po porodzie oraz zwierzęta chore. Również zbyt wysoka temperatura wpływa na spadek produkcyjności poprzez zahamowanie intensywności przemiany materii oraz ograniczenie apetytu. Wskutek przegrzania organizmu może dochodzić do obniżenia aktywności mikroorganizmów żwacza, nieprawidłowości w jego motoryce oraz zaburzeń w płodności krów.

Bardzo niekorzystny wpływ na zdrowotność krów mają gwałtowne wahania temperatury. W takich warunkach często występują nieżyty górnych dróg oddechowych, czy nawet stany zapalne wymienia.

Wilgotność i ruch powietrza

Wysoka wilgotność w połączeniu z niską temperaturą jest bardzo szkodliwa dla bydła. Przebywanie zwierząt w zimnych i wilgotnych oborach powoduje trudności w oddychaniu, spadek apetytu i pogorszenie procesów trawiennych. Może być także przyczyną zapalenia płuc, zapalenia wymion oraz niepłodności. Ponadto wysoka wilgotność zwiększa przeżywalność mikroorganizmów chorobotwórczych, które są bardzo niebezpieczne dla cieląt ze względu na słabo rozwinięty układ odpornościowy. Dla bydła optymalna wilgotność wynosi do 80%.

Chcąc zapewnić optymalne warunki mikroklimatyczne zaleca się intensywną wymianę powietrza. Prędkość przepływu powietrza nie powinna przekraczać latem 0,4 metra na sekundę oraz 0,2 metra na sekundę zimą. Pojawienie się przeciągów jest szkodliwe, gdyż powoduje gwałtowne oziębienie organizmu, co skutkuje zwiększoną zachorowalnością.

Szczególnie wrażliwe na przeciągi są zwierzęta młode oraz samice w okresie poporodowym. Latem prędkość ruchu powietrza może dochodzić do 0,5 metra na sekundę. Jest to w czasie upałów korzystne, ponieważ ułatwia oddawanie nadmiaru ciepła z organizmu.

Skład chemiczny powietrza w oborze

Skład chemiczny powietrza w budynkach inwentarskich różni się znacznie od składu powietrza atmosferycznego. Zawiera ono więcej dwutlenku węgla i jest głównie zanieczyszczone amoniakiem oraz siarkowodorem.

Dwutlenek węgla jest gazem obojętnym dla organizmu. Jednak wzrostowi jego stężenia towarzyszy spadek zawartości tlenu, co może prowadzić do niedotlenienia organizmu i osłabienia mechanizmów obronnych. Jego głównym źródłem wewnątrz budynku jest wydychane przez zwierzęta powietrze. Powstaje on również w niewielkich ilościach podczas gnicia pasz. Dopuszczalne stężenie dwutlenku węgla może wynosić 0,3 procent, czyli 3000 ppm (jednostka stężenia – liczba cząstek na milion).

Obecność w oborze szkodliwych gazów: amoniaku i siarkowodoru wynika przede wszystkim z procesów fermentacyjnych zachodzących w odchodach zwierzęcych.

Zawartość amoniaku w powietrzu budynków inwentarskich waha się od 10 do 100 ppm. Stężenie tego gazu nie powinno przekraczać 20 ppm. Uwalniając się w wyniku procesów fermentacyjnych zachodzących w odchodach zwierzęcych, negatywnie wpływa na zdrowie i efektywność chowu bydła. Intensywność emisji amoniaku uzależniona jest od obecności związków azotowych zawartych w odchodach zwierzęcych.

Amoniak jest gazem duszącym i drażniącym, który może powodować uszkodzenia oczu, krtani i płuc. Niekorzystny wpływ na organizm zwierzęcy potęgowany jest zapyleniem powietrza. Pyły pochłaniają amoniak i przenoszą głęboko do płuc, co prowadzi do stanów zapalnych.

Podstawową reakcją na nadmiar amoniaku jest zwiększona podatność zwierząt na schorzenia dróg oddechowych. Szkodliwość polega na drażnieniu błon śluzowych górnych dróg oddechowych, co prowadzi do obniżenia ich lokalnej odporności. Amoniak bardzo szybko przenika do krwi, gdzie łącząc się z hemoglobiną ogranicza jej zdolności do przenoszenia tlenu. Oddechy stają się płytsze i zmniejsza się efektywność wydalania dwutlenku węgla z organizmu.

Podwyższony poziom amoniaku we krwi skutkuje także zmianą pH błony śluzowej macicy, co może być przyczyną zaburzeń w rozrodzie. Innymi niekorzystnymi reakcjami organizmu na długotrwałe oddziaływanie amoniakiem są stany zapalne wymienia i racic, wzrost liczby komórek somatycznych w mleku.

Siarkowodór jest bardzo niebezpiecznym gazem dla zdrowia i życia. Powstaje w wyniku rozkładu w warunkach beztlenowych resztek białek zawierających aminokwasy siarkowe. Dopuszczalna koncentracja siarkowodoru wynosi 5 ppm. Między innymi podrażnia błony śluzowe, wywołując stany zapalne dróg oddechowych i układu pokarmowego, a także przyczynia się do obniżenia odporności i wystąpienia nieodwracalnych zmian we krwi.

Siarkowodór poraża centralny układ nerwowy. Jest szczególnie niebezpieczny dla cieląt, ponieważ powoduje spadek poziomu hemoglobiny we krwi, co może być przyczyną niedokrwistości. Stężenie 100 miligramów na metr sześcienny powoduje uszkodzenie wzroku, natomiast przy stężeniu powyżej 1 grama na metr sześcienny śmierć może nastąpić już w wyniku zaczerpnięcia jednego oddechu. Niebezpieczeństwo zatrucia siarkowodorem zachodzi między innymi podczas prac związanych z opróżnianiem szamba.

Dostosowanie oświetlenia

W pomieszczeniach inwentarskich niezbędne jest odpowiednie oświetlenie naturalne i sztuczne. Stopień intensywności naświetlenia naturalnego określa się stosunkiem świetlnym, czyli stosunkiem ilościowym powierzchni okien do powierzchni podłogi. Dla krów wskaźnik oświetlenia naturalnego powinien wynosić 1:10. Natomiast dla bydła opasowego może być nieco szerszy i kształtować się na poziomie 1:20.

Dla cieląt natężenie światła sztucznego powinno odpowiadać dostępowi światła naturalnego w godzinach 9-17. Światło słoneczne jest bardzo istotnym czynnikiem fizycznym mikroklimatu. Pod wpływem promieniowania poprawia się przemiana materii i zwiększa zużycie tlenu. Poprawia się także funkcjonowanie układu pokarmowego i innych narządów, co korzystnie wpływa na zdrowotność i wydajność krów. Światło słoneczne zwiększa również właściwości odpornościowe organizmu oraz osłabia działanie mikroorganizmów patogennych, bytujących w oborze. Bardzo istotna jest rola światła w procesie syntezy witaminy D.

Żadne zwierzę nie powinno być narażone na ciągły hałas przekraczający 85 decybeli – jest to maksymalny próg, powyżej którego zwierzęta są narażone na utratę komfortu psychicznego i fizycznego. Niższy poziom hałasu powinno się zapewnić zwierzętom w nocy, samicom ciężarnym oraz noworodkom. Należy unikać nagłego źródła hałasu, mogącego wystraszyć zwierzęta.

Hałas

Mikroklimat panujący w budynkach inwentarskich jest wypadkową działania wielu czynników, takich jak: uwarunkowania klimatyczne, konstrukcja budynku, obsada zwierząt, rodzaj stosowanych technologii chowu. Prawidłowe parametry mikroklimatu wpływają na wydajność zwierząt. Niedobór tlenu spowalnia tempo przemiany materii, czego efektem jest spadek produkcyjności (zła zdrowotność zwierząt i efektywność chowu).

Jednym z podstawowych warunków osiągnięcia wysokiej produkcyjności, obok prawidłowego żywienia czy właściwej profilaktyki, jest stworzenie komfortowych warunków bytowania, zgodnie z wymogami dobrostanu zwierząt gospodarskich. Nieprawidłowy układ czynników mikroklimatu, a szczególnie nieodpowiednia temperatura i wilgotność powietrza oraz zbyt wysokie stężenie gazów szkodliwych osłabiają organizm zwierzęcy i przyczyniają się do wielu chorób.

Komórki somatyczne w mleku to żywe lub obumarłe komórki krwi (głównie leukocyty) oraz komórki tkanki gruczołowej wymienia. Jakie są przyczyny podwyższonej liczby komórek somatycznych w mleku oraz w jaki sposób zapobiegać ich powstawaniu?

Jaką rolę w organizmie pełnią leukocyty?
Leukocyty, czyli białe krwinki lub białe ciałka krwi, pełnią ważną rolę w działaniu układu immunologicznego organizmu. Leukocyty biorą udział w reakcjach odpornościowych, z których jedną z najbardziej znanych jest fagocytoza. Proces ten polega na pochłanianiu przez komórkę obcych cząstek oraz usuwaniu martwych i zniszczonych komórek. Do zwiększenia ilości leukocytów w mleku dochodzi nie tylko podczas zakażeń tkanki wymienia, ale również w ramach innych stanów zapalnych. Leukocyty „przemieszczają” się do „zaatakowanego” miejsca np. tkanki płucnej, co skutkuje ich zwiększoną liczbą w całym organizmie, także w mleku. Dlatego nie zawsze podwyższona LKS świadczy o problemie w wymieniu.

Ile komórek somatycznych w mleku?
Skupiając się na gruczole mlekowym i jakości mleka skupowego, powinniśmy mieć na uwadze normy jakościowe obowiązujące w mleczarniach. Za mleko w tzw. „klasie ekstra” uważa się produkt zawierający do 400 tys. komórek somatycznych w 1 ml mleka, chociaż w niektórych mleczarniach normą gwarantującą utrzymanie ceny jest 200 tys.LKS u zdrowej krowy powinna oscylować w granicach 100-150 tys. w 1 ml mleka. Przy wielkości powyżej 200 tys. należy spodziewać się podklinicznych stanów zapalnych, zaś poziom poniżej 50 tys. może świadczyć o niskim poziome odporności krowy. Te osobniki, gdy dojdzie u nich do zapalenia wymienia, przechodzą je gorzej, z wyraźnymi objawami klinicznymi (znaczny spadek produkcji, gorączka, ogólne osłabienie, brak łaknienia), a sam proces chorobowy i okres rekonwalescencji trwa u nich dłużej. Wyższy jest również koszt leczenia, a zwierzęta raczej nie wracają do poziomu produkcji sprzed choroby.

Przyczyny i symptomy wysokiej LKSPrzyczyny podwyższonej liczby komórek somatycznych w mleku można podzielić na niezakaźne i zakaźne.

Wśród niezakaźnych wymienia się: kulawizny, nieodpowiednie warunki zoohigieniczne (stres cieplny, wysoka wilgotność, przeciągi, itp.), wadliwą pracę dojarki, brak higieny doju i w miejscu doju, nieumiejętny dój, stres, złą budowę anatomiczna wymienia oraz strzyków, zamuszenie, problemy żywieniowe (kwasica, ketoza itp.), genetykę.

Do zakaźnych przyczyn należą: bakterie chorobotwórcze (np. Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus uberis, Enterococcus spp., Staphylococcus aureusoraz, pałeczki Escherichia coli, Klebsiella i Enterobacter ) oraz grzyby drożdżopodobne (np. Candida albicans), oraz glonach (np. z rodz. Prototheca).

Podwyższoną LKS wskazują m.in. wyniki z próbnych udojów oraz przekazane przez mleczarnię. Przydatnym jest również TOK (terenowy odczyn komórkowy), czyli podstawowe badanie pod kątem LKS. Należy również obserwować krowy podczas doju – obrzęk ćwiartek lub całego wymienia, zmienione mleko („serki”, „kłaczki”, „ropa”) oraz ból podczas zakładania kubków udojowych ewidentnie świadczą o problemie.

Profilaktyka
Istnieje kilka schematów postępowania w celu obniżenia poziomu komórek somatycznych w mleku zbiorczym. Przede wszystkim, poza poprawą warunków zoohigienicznych, należy wykonać posiewy mikrobiologiczne z mleka, aby sprawdzić, z jakimi patogenami mamy do czynienia – środowiskowymi czy zakaźnymi. Antybiogram i mikogram są konieczne, aby terapia antybiotykowa była skuteczna i celowana. Na podstawie wyników należy również dobrać odpowiedni lek na zasuszenie.Kolejnym ważnym elementem jest bieżący serwis sprzętu udojowego. Nie można zapominać o regularnej dezynfekcji, wymianie gum strzykowych, częstym sprawdzaniu jakości pracy sprzętu udojowego oraz wartości podciśnienia, w myśl zasady: im mniejsze podciśnienie, tym lepiej. Ważne jest, aby regulację podciśnienia wykonywać stopniowo (w jednakowych interwałach np. co 0,2 kPa), aby krowy mogły się „przyzwyczaić” do nowych warunków doju.

Normy przedstawiają się następująco:

hala udojowa (3 x dój)	38 kPa
hala udojowa (2 x dój)	40-42 kPa
dojarka przewodowa	44 kPa
dojarka bańkowa	42 kPa
robot udojowy (dój ćwiartkowy)	38-40 kPa

Nie należy zapominać o współpracy z lekarzem weterynarii, który dobierze odpowiedni schemat leczenia i zdecyduje np. kiedy należy podać antybiotyk lub kiedy wystarczy podanie leku w tubostrzykawkach. Ustali także termin włączenia leków przeciwzapalnych i podejmie decyzję o podaniu szczepionek lub wykonaniu autoszczepionek.Przy mastitis warto pamiętać o częstym zdajaniu oraz stosowaniu na wymię maści rozgrzewających lub chłodzących, w zależności od rodzaju zmian w tkance wymienia. Krowy chore oraz z wysoką zawartością komórek somatycznych powinny być dojone jako ostanie. Kolejnym ważnym elementem jest zachowanie procedur doju oraz reżimu sanitarnego. Nie da się wykonać doju sterylnie, ale należy zadbać o jego czystość.Duży wpływ na jakość mleka ma również system utrzymania zwierząt. Obory, w których krowy utrzymywane są na głębokiej ściółce, są znacznie częściej narażone na problemy związane z wysoką LKS. Przy nieumiejętnym zarządzaniu (rzadkie dościelanie, mokra lub zapleśniała słoma), ściółka staje się inkubatorem do rozwoju patogenów środowiskowych szkodliwych nie tylko dla wymienia, a także dla racic i skóry (grzybice, ektopasożyty). Przy utrzymaniu krów na matach legowiskowych również należy zwracać szczególną uwagę na czystość. Z pozoru czyste maty mogą okazać się również źródłem rozprzestrzeniania się chorobotwórczych drobnoustrojów. Warto je często myć i dezynfekować. Przy systemach uwiązowych nie można zapominać o częstym dościelaniu i odrzucaniu łajniaków. Ściółka musi być zawsze dobrej jakości, bez śladów pleśni, sucha i chłonna.Wśród czynników mających ważne znaczenie na zdrowotność wymienia warto wymienić także zbyt dużą wilgotność w budynkach inwentarskich, brak odpowiedniego doświetlenia, przegęszczenie zwierząt, brak wydajnej wentylacji, inwazje owadów (muchy), odchów młodzieży w złych warunkach zoohigienicznych oraz słaby dostęp do wody i małe przepływy w poidłach.

Źródło: Krowie Na Zdrowie

W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach europejskich większość produkowanej wołowiny pochodzi wciąż od tej samej populacji krów, od której pozyskiwane jest mleko. Uwarunkowania te powodują, że pozyskiwane mięso wołowe charakteryzuję się niższymi cechami jakościowymi w porównaniu z krajami, w których żywiec wołowy pochodzi w przeważającej ilości od bydła ras mięsnych. Ze względu jednak na występującą tendencję do zmniejszanie się liczebności utrzymywanych krów mlecznych i ograniczenie podaży cieląt do opasania, w ostatnich latach obserwuje się również w naszym kraju coraz większe zainteresowanie użytkowaniem bydła ras mięsnych lub w typie mięsnym. Rozszerzenie w kraju hodowli i chowu bydła ras mięsnych i mieszańców z udziałem ras mięsnych pozwoli zwiększyć w najbliższej przyszłości pulę żywca i mięsa wołowego o wysokich walorach jakościowych i poprawić efektywność ekonomiczną opasania. 

W chowie bydła mięsnego żywienie jest najważniejszym elementem wpływającym na wyniki produkcyjne. Dawka pokarmowa w zależności od grupy zwierząt będzie się różnić. Krowy odchowujące cielęta, tzw krowy mamki żywione są głównie paszami objętościowymi, natomiast odsadzone cielęta przeznaczone na opas będą karmione dawka pokarmową o dużej zawartości energii oraz białka w celu osiągnięcia wysokich przyrostów masy ciała. Niezależnie od grupy wiekowej bydła dawka pokarmowa powinna być odpowiednio zbilansowana pod względem potrzeb energetyczno-białkowych. Dawka pokarmowa przeznaczona dla opasów ulega zmianie w zależności od zmieniających się potrzeb pokarmowych zwierzęcia. Dawka ta ulega zmianie w określonych przedziałach wagowych masy ciała, zazwyczaj co 50 kg. W okresie zimowym dawkę pokarmową dla krów mamek stanowią głównie pasze objętościowe tj. kiszonki, siano, słoma. Pasze treściwe stosowane są jedynie w przypadku słabej kondycji krów po okresie odchowu cieląt oraz w okresie krycia czy w czasie trwania laktacji – po wycieleniu. W okresie ciąży oraz laktacji dzienne zapotrzebowanie na składniki pokarmowe rośnie.

W sezonie pastwiskowym krowy wraz z cielętami korzystają z zielonki, która jest ich głównym pokarmem. W miarę wzrostu cieląt oraz w początkowym okresie laktacji można stosować paszę treściwą w ilości do 2 kg na sztukę dziennie. Jedynym okresem, w którym nie wskazane jest stosowanie w dawce pokarmowej pasz treściwych jest okres zasuszania. Okres ten opiera się głównie o żywienie sianem, kiszonkami oraz słomą. Ponadto zwierzęta powinny również mieć cały czas dostęp do lizawek solnych. Aby zwiększyć przyrosty cieląt, które przebywają z krowami można również wprowadzić im do dawki pokarmowej (oprócz mleka matki, oraz zielonki) paszę treściwą oraz siano. Cielęta powinny mieść oddzielne pomieszczenia do którego krowy nie będą miały dostępu – zapobieganie wyjadaniu paszy. Głównym celem chowu bydła mięsnego jest pozyskanie zdrowych cieląt przeznaczonych do opasu. W opasie zwierząt wyróżniamy trzy różne systemy opasu bydła: intensywny, półintensywny oraz ekstensywny.

Opas intensywny
Celem tego systemu jest uzyskanie najwyższej wagi w krótkim czasie. Podczas opasu intensywnego zwierzęta nie korzystają z wybiegów, cały czas przebywają zamknięte w budynkach inwentarskich. Dawka pokarmowa podczas opasu intensywnego opiera się głównie o pasze zawierające duże ilości energii oraz pasze treściwe. Zaleca się przeznaczać do opasu intensywnego młode, dobrze odchowane buhajki o masie około 120-150 kg. W żywieniu intensywnym opasów z pasz objętościowych stosuje się głównie kiszonkę z kukurydzy oraz w mniejszej ilości w celach dietetycznych siano. Pasze treściwe zazwyczaj stanowią udział w wysokości 50% suchej masy dawki pokarmowej, jednak w pierwszym okresie nie powinno się zadawać mniej jak 2kg paszy treściwej na sztukę. W tym systemie opasu dobowe przyrosty masy ciała są bardzo wysokie i powinny przekraczać 1000 g. Zwierzęta najczęściej opasa się do wagi 600 kg, którą powinny uzyskać w wieku około 15 miesięcy. Tusze młodych zwierząt żywione intensywnie charakteryzują się bardzo dobrym umięśnieniem i niskim stopniem otłuszczenia. Do wad tego systemu użytkowania bydła należy zaliczyć znaczny jego koszt, głównie spowodowany wysokimi cenami pasz treściwych.

Opas półintensywny
Najpopularniejszy sposób opasu w Polsce. Ma on charakter dwuetapowy i przeznaczony jest dla gospodarstw dysponującymi dużym areałem łąk i pastwisk. W systemie ym opas trwa do masy buhajków 550-670 kg i wieku około 20-24 miesięcy. W pierwszym etapie, młode półroczne zwierzęta utrzymywane są na pastwisku gdzie żywią się świeżą zielonką. Okres wypasu jest swego rodzaju okresem przygotowawczym do właściwego opasu., dzięki którem buhajki mają dobrze rozwinięty przewód pokarmowy przystosowany już do pobierania większych ilości paszy. Gdy kończy się sezon pastwiskowy, zwierzęta przenosi się do budynków gdzie rozpoczyna się drugi etap opasu półintensywnego. Etap ten charakteryzuje się typowymi zasadami dla opasu intensywneg oi w tym momencie ma miejsce wykorzystanie tzw. kompensacji wzrostu. Zjawisko to ma miejsce gdy zastosujemy intensywne żywienie dla trochę niedożywionego bydła po sezonie pastwiskowym. Zjawisko to pozwala na uzyskanie przyrostów dziennych sięgających nawet 1500 g/dzień. Tusze pochodzące od zwierząt utrzymywanych w tym systemie charakteryzują się dobrym umięśnieniem oraz umiarkowanym otłuszczeniem.

Opas ekstensywny
Ekstensywny system opasu bydła bazuje na tanim, oszczędnym żywieniu, przede wszystkim pasz gospodarskich. Opas ten opiera się na dwóch sezonach pastwiskowych, więc polecany jest dla gospodarstw posiadających w swoim areale głównie niezbyt dobre użytki zielone. Przyrosty podczas tego opasu przekraczają 500-600 g/dobę. Po zakończeniu pierwszego okresu wypasu młode zwierzęta przenoszone są do budynków inwentarskich, gdzie żywione są głównie paszami objętościowymi, np. siano, kiszonki z traw. W drugim okresie pastwiskowym starsze zwierzęta z dobrze rozwiniętym przewodem pokarmowym, lepiej wykorzystują zielonkę pastwiska, w związku z czym przyrosty mogą sięgać 700 g/dobę. Pod koniec opasu stosuje się tzw. szybki opas przed sprzedażą (ok. 2 miesięcy). Okres ten pozwala zwiększyć masę zwierząt oraz poprawić umięśnienie. Waga sprzedawanych buhajków to około 400-500 kg, a tusze pochodzące od tych zwierząt cechują się najsłabszym umięśnieniem oraz największym otłuszczeniem w porównaniu do zwierząt opasanych w systemie intensywnym czy półintensywnym.

Prawidłowe żywienie opasanego bydła powinno umożliwić optymalne wykorzystanie potencjału wzrostowego zwierzęcia w celu odpowiedniego przyrostu tkanki mięsnej. Zbyt intensywne żywienie (ponad optimum potencjału wzrostowego zwierzęcia danej rasy), powoduje nadmierne odkładanie tłuszczu w tuszy. Niski poziom żywienia (poniżej optimum potencjału wzrostowego), wpływa natomiast na obniżenie tempa wzrostu i umięśnienia, a przez to na pogorszenie składu chemicznego mięsa i cech tuszy przy uboju. Modyfikowanie właściwości funkcjonalnych (pro-zdrowotnych) wołowiny na drodze żywieniowej można uzyskać poprzez dobór odpowiedniej, pod względem składu i rodzaju skarmianej paszy objętościowej lub stosowanego dodatku tłuszczu roślinnego, dawki pokarmowej skarmianej w końcowym okresie opasania.

Na płatności bezpośrednie w latach 2023-2027 dostępny budżet wynosi 17,33 mld euro, w tym na ekoschematy planowana do wydatkowania kwota wynosi 4,33 mld euro, co stanowi 25% koperty finansowej płatności bezpośrednich.

W ramach ekoschematów rolnicy będą mogli ubiegać się o płatności związane z:

• obszarami z roślinami miododajnymi
• prowadzeniem produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
• biologiczną ochroną upraw
• retencjonowaniem wody na trwałych użytkach zielonych
• dobrostanem zwierząt
• rolnictwem węglowym i zarządzaniem składnikami odżywczymi

Obszary z roślinami miododajnymi

Cel: zachęcenie rolników do tworzenia obszarów z roślinami miododajnymi, stanowiącymi długotrwałe, różnorodne i bezpieczne żerowiska dla pszczoły miodnej i dzikich owadów zapylających.

Wymagania dla interwencji:

• utworzenie obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych z określonej listy,
• zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie do dnia 31 sierpnia,
• zakaz stosowania środków ochrony roślin.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów ornych, na których realizowany jest ekoschemat

Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin

Cel: udzielanie pomocy do prowadzenia w danym roku upraw zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin pod nadzorem podmiotów certyfikujących.

Wymagania dla interwencji:

• posiadanie w danym roku certyfikatu krajowego systemu jakości – Integrowana Produkcja Roślin, poświadczającego uprawę roślin zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin,
• zachowanie w danym roku kalendarzowym, wszystkich posiadanych w gospodarstwie trwałych użytków zielonych.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do:

• powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin oraz
• powierzchni trwałych użytków zielonych odpowiadającej równowartości powierzchni upraw z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin.

Biologiczna ochrona upraw

Cel: ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, co przyczyni się do ochrony różnorodności biologicznej i zmniejszy depozycję chemicznych środków ochrony roślin do środowiska.

Wymagania dla interwencji:

• zastosowanie zabiegu ochrony roślin z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka,

Zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy nie będzie możliwa eliminacja patogenów poprzez preparaty mikrobiologiczne.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów rolnych objętych ekoschematem.

Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych

Cel: promowanie retencjonowania wody, które poprawia gospodarkę wodną, a także ogranicza emisję dwutlenku węgla do atmosfery (poprzez ograniczenie rozkładu materii organicznej).

Wymagania dla interwencji:

• wystąpienie na trwałych użytkach zielonych zalania lub podtopienia w okresie między 1 maja a 30 września, przez okres co najmniej 12 następujących po sobie dni.

Wsparcie będzie dotyczyło gospodarstw realizujących równolegle na danym obszarze zobowiązania w ramach:

• wybranych wariantów pakietów przyrodniczych związanych z zachowaniem cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków w ramach Działania rolno-środowiskowo- klimatycznego PROW 2014-2020: Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 (poza wariantem 4.3. Murawy) lub Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 (poza wariantem 5.3. Murawy) oraz analogicznych zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach Planu Strategicznego 2023-2027, lub
• ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi w zakresie praktyki Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt lub interwencji Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000, lub
• interwencji Rolnictwo ekologiczne i działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020.

Wielkość pomocy:

Płatność roczna przyznawana do powierzchni trwałych użytków zielonych objętych ekoschematem.

Dobrostan zwierząt

Cel: zachęcenie rolników do promowania podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt

Wymagania ogólne dla interwencji:

• posiadanie odpowiedniej siedziby stada zarejestrowanej zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, a w przypadku drobiu – numeru zakładu drobiu,
• posiadanie planu poprawy dobrostanu zwierząt (nie dotyczy wypasu krów mlecznych),
• zwierzęta objęte wymogami muszą być oznakowanie i zarejestrowanie zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (jeśli dotyczy),
• jednorazowe odbycie szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków (wymóg ten obowiązuje od 2024 r.).

Dobrostan zwierząt będzie kontynuacją wsparcia dla gatunków/grup zwierząt objętych działaniem Dobrostan zwierząt PROW 2014-2020 tj.: świń (lochy, tuczniki), bydła (krowy mleczne, krowy mamki) i owiec, z rozszerzeniemo kury nioski, kurczęta brojlery, indyki mięsne, konie, bydło opasowe oraz kozy.

Lochy

• wszystkie lochy utrzymywane w gospodarstwie rolnym muszą być indywidualnie oznakowane i zarejestrowane zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie rejestracji i identyfikacji zwierząt,
• utrzymywanie loch w systemie bezjarzmowym, dopuszcza się utrzymywanie loch w jarzmie w okresie okołoporodowym nie dłużej jednak niż przez 14 dni,
• zapewnienie lochom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli:

• zapewni utrzymanie loch na ściółce ze słomy lub podobnego materiału na powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek loch lub
• odsadzać będzie prosięta nie wcześniej niż w trzydziestym piątym dniu od dnia ich urodzenia.

Tuczniki

• do płatności kwalifikują się tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w gospodarstwach realizujących ekoschemat dotyczący dobrostanu loch lub tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w siedzibie stada położonej nie dalej niż ok. 50 km od siedziby stada dobrostanowej,
• zapewnienie lochom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli zapewni utrzymanie zwierząt na ściółce ze słomy lub podobnego materiału na powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt.

W przypadku gospodarstw, w których prowadzi się produkcję świń w cyklu zamkniętym (jednoczesna realizacja dobrostanu loch i dobrostanu tuczników) rolnik otrzyma dodatkową płatność do każdego tucznika pochodzącego od własnej lochy dobrostanowej.

Krowy mleczne

• wypasanie bez uwięzi wszystkich krów mlecznych przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (min. 6 godz. dziennie) lub
• zapewnienie krowom mlecznym utrzymywanym grupowo bez uwięzi wolnostanowiskowo zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku zapewnienia krowom mlecznym zwiększonej powierzchni bytowej rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli będzie:

• utrzymywał krowy mleczne na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek krów,
• zapewniał wybieg przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok,
• odsadzał cielęta nie wcześniej niż w piątym dniu od dnia ich urodzenia.

Krowy mamki(wymogami objęte są krowy mamki, cielęta, opasy o masie ciała do 300 kg i jałówki użytkowane w kierunku mięsnym)

• zwierzęta muszą być utrzymywane bez uwięzi,
• zapewnienie zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli zapewni:

• utrzymanie krów mamek na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej zwierzętom na jednoczesny odpoczynek lub,
• wybieg przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok, lub
• wypas przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Opasy

• w przypadku opasów nie pochodzących od krów mamek – do płatności kwalifikują się zwierzęta w wieku od ukończenia 4 miesiąca życia do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni, 
• w przypadku opasów pochodzących od krów mamek – do płatności kwalifikują się zwierzęta o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18 miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie, co najmniej przez 120 dni,
• utrzymywanie bez uwięzi,
• zapewnienie opasom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/budynkach o co najmniej 20% (warunek przystąpienia do realizacji ekoschematu) lub o co najmniej 50% (wyższa kwota płatności).

W przypadku spełnienia powyższych wymagań rolnik będzie mógł otrzymać dodatkową płatność, jeżeli zapewni:

• utrzymanie zwierząt na ściółce ze słomy lub podobnego materiału lub wydzielenie części ze ściółką ze słomy lub podobnego materiału o powierzchni pozwalającej na jednoczesny odpoczynek zwierząt lub
• wybieg przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok, lub
• wypas przez co najmniej 120 dni w sezonie wegetacyjnym (przez min. 6 godz. dziennie).

Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi

W ramach interwencji wsparciem objęte będzie 8 praktyk:

• Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt
• Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem
• Zróżnicowana struktura upraw
• Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji
• Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo
• Uproszczone systemy uprawy
• Wymieszanie słomy z glebą

Ekoschemat oparty o system punktów przypisanych do poszczególnych praktyk, mogą go realizować tylko te gospodarstwa, które spełnią warunek uzyskania minimalnej liczby punktów (5 pkt.).

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów objętych poszczególnymi praktykami w ramach ekoschematu. Podstawę do wyliczenia płatności za ekoschemat stanowi suma punktów uzyskana w ramach ekoschematu, uwzględniająca liczbę realizowanych praktyk, ich punktową wartość oraz powierzchnię, na której będą realizowane. Szacowana stawka: 1 pkt odpowiada kwocie ok. 100 zł.

Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt

Cel: ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na trwałych użytkach zielonych (TUZ) o niskiej wartości produkcyjnej, prowadzenie racjonalnego wypasu zwierząt, przeciwdziałanie negatywnemu trendowi zaprzestawania utrzymywania zwierząt trawożernych w gospodarstwach posiadających TUZ

Wymagania dla interwencji:

• obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie wynosi co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin
• zakaz przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu.

Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe

Cel: poprawa stanu i ochrona gleby. Pokrycie gleby roślinnością ogranicza wymywanie składników do wód podziemnych. Ochrona zasobów naturalnych gleb, w szczególności poprzez zwiększanie substancji organicznej w glebie. Pochłanianie dwutlenku węgla w rolnictwie, poprzez wiązanie go w materii organicznej

Wymagania dla interwencji:

1) utrzymywanie roślin w postaci:

• wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub
• międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin w terminie do 1 października i utrzymywanych, co najmniej do 15 lutego następnego roku. W okresie utrzymania międzyplonu ozimego dopuszcza się jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.

2) zakaz stosowania środków ochrony roślin:

• na międzyplonach ozimych – przez okres ich utrzymania,
• w przypadku wsiewek śródplonowych – od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.

Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem

Cel: właściwe zarządzanie nawożeniem dostosowanym do zasobności gleb w azot, fosfor, potas, magnez, wapń i potrzeb roślin z wykorzystaniem analizy gleby i systemów wspomagania decyzji w zakresie nawożenia. Interwencja zawiera wariant dotyczący wapnowania. Działanie ma przeciwdziałać zakwaszeniu gleb, które stanowi istotne zagrożenie dla środowiska

Wymagania dla interwencji:

• opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego do powierzchni gruntów ornych i trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych,
• wariant z wapnowaniem – rozszerzony o zastosowanie wapnowania, którego potrzeba wynika z przeprowadzonych w ramach wariantu podstawowego badań gleby, przy czym wsparcie do wapnowania przysługuje do powierzchni gruntów w gospodarstwie o pH poniżej lub równej 5,5, na których wykonywany jest zabieg wapnowania. Wsparcie w zakresie wapnowania do poszczególnych działek rolnych przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata.

Zróżnicowana struktura upraw

Cel: poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększanie się różnorodności biologicznej

Wymagania dla interwencji:

• uprawa co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:

• udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy, nie może być mniejszy niż 10%,
• co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią: uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz
• udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, oraz
• udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in.: okopowe) nie przekracza 30%.

Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji

Cel: ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery

Wymagania dla interwencji:

• wymieszanie określonej ilości obornika z glebą maksymalnie w ciągu 12 godzin od aplikacji na gruncie ornym;
• potwierdzenie realizacji tej praktyki za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.

Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo

Cel: ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery

Wymagania dla interwencji:

stosowanie określonej ilości płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych

Uproszczone systemy uprawy

Cel: wsparcie konserwującej uprawy roli, której głównym celem jest zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów

Wymagania dla interwencji:

• na gruntach ornych uprawa roślin prowadzona jest w formie uprawy konserwującej bezorkowej lub uprawy pasowej (strip – till), przy czym:

• zabiegi uprawowe wykonywane są z odstąpieniem od uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych,
• po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całość resztek pożniwnych w formie mulczu.

Wymieszanie słomy z glebą

Cel: wykorzystanie słomy do utrzymywania lub zwiększania poziomu zawartości materii organicznej, jak i składników pokarmowych w glebach

Wymagania dla interwencji:

• rozdrobnienie i wymieszanie całej słomy z glebą lub jej przyoranie po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych