9 listopad

Bydło mleczne – 4 najpopularniejsze rasy hodowane w Polsce

Rasa holsztyńska (holsztyńsko-fryzyjska – HF) Rasa ta wywodzi się od czarno-białego bydła fryzyjskiego, sprowadzanego głównie z Holandii do Ameryki od początku XVII wieku. Hodowla tego bydła w USA na szerszą skalę rozpoczęła się po imporcie większej jego partii w połowie XIX wieku i powstaniu związków zrzeszających hodowców bydła tej rasy. Wprowadzenie do praktyki hodowlanej efektywnych metod i programów w połączeniu z intensywnym żywieniem spowodowało bardzo szybki postęp genetyczny i wykształcenie rasy różniącej się typem, budową i produkcyjnością od ówczesnego europejskiego bydła czarno-białego, które w krajach europejskich prezentowało kombinowany typ użytkowania. W II połowie XX wieku na skutek odmiennej polityki hodowlanej przeciętna krowa holsztyńska była wyższa od przeciętnej holenderskiej krowy czarno-białej o 12 cm, ważyła o ok. 100 kg więcej, a przede wszystkim dawała około 1700 kg mleka więcej w czasie laktacji. Powodem tego stanu było powszechne wykorzystanie tej rasy do doskonalenia lokalnych odmian czarno-białego bydła fryzyjskiego, które z czasem przekształciło się w krzyżowanie wspierające. Doprowadziło to do obecnej dominacji bydła holsztyńskiego na całym świecie. Szacuje się, że bydło tej rasy stanowi ok. 29% światowej populacji bydła mlecznego. Jest to rasa o najwyższej mleczności, wymaga jednak dobrych warunków, a zwłaszcza żywienia. Bydło rasy holsztyńsko-fryzyjskiej (hf) jako wyspecjalizowana rasa mleczna, może być hodowane w gospodarstwach ekologicznych, posiadających paszę objętościową dobrej jakości, o wysokiej wartości pokarmowej. Możliwe jest wtedy uzyskanie od krów tej rasy wydajności przekraczającej 7000 kg mleka w ciągu roku. W warunkach produkcji organicznej bardziej przydane jest bydło rodzimych ras, produkujące nie więcej niż 5-6 tys. kg mleka rocznie, najlepiej o kombinowanej użytkowości.

Czarno  biała ( cb). Bydło czarno-białe wywodzi się z wybrzeży Morza Północnego, należących do Holandii, Danii i Niemiec. Bydło to charakteryzuje się bardzo dobrą budową i zbilansowaną użytkowością mleczną i mięsną. Masa ciała krów to około 600 kg, wysokość w kłębie – 130-135 cm. Krowy osiągały wydajność mleka 5000-6000 kg zawierającego około 4,2% tłuszczu i około 3,3% białka. Cielęta wykazywały dobrą przydatność do użytkowania mięsnego. Te cechy w połączeniu z dobrą zdrowotnością, płodnością i długowiecznością zapewniły rasie czarno-białej popularność w całej Europie i wielu krajach świata. W Polsce bydło tej rasy jest obecne od drugiej połowy XVI wieku. Było sprowadzane głównie z Holandii („holenderki” to często do dziś spotykane określenie rasy cb). W XX w. bydło rasy cb stanowiło najważniejszą rasę w naszym kraju jak i w Europie. Prowadzony od 1974 r. do Polski, a nieco wcześniej do Europy Zachodniej, import bydła holsztyńskiego z USA i Kanady spowodował stopniowe wypieranie tradycyjnego bydła cb przez bydło holsztyńskie (tak samo umaszczone). Obecnie praktycznie nie istnieje już czysta odmiana bydła cb. Hodowcy bydła mlecznego w przeszłości podejmowali wiele prób doskonalenia tej rasy przez intensywne krzyżowanie uszlachetniające. W różnych okresach używano do tego celu rasy: jersey, duńskiej czerwonej i Angler. Obecnie rasa Angler jest rasą zanikającą. Objęta jest hodowlą zachowawczą. Bydło to występuje już nielicznie w gospodarstwach południowo-wschodniej Polski, stanowiąc niespełna 1% krajowego pogłowia krów. Wyjątkową przydatność tej rasy wykorzystuje się dla potrzeb programów rolno-środowiskowych, ekstensywnego użytkowania, szczególnie w warunkach gospodarstw ekologicznych. Związana z tym możliwość uzyskiwania dodatkowych dopłat do tej rasy bydła powoduje, że ostatnio wzrasta popularność tej rasy.

Montbeliarde należy do ras o dwukierunkowym typie użytkowym mleczno-mięsnym. Umaszczenie jest czerwono-białe, głowa, brzuch i wymię są zawsze białe. Montbeliarde należy do grupy ras dużego kalibru, dorosłe krowy osiągają 600-650 kg masy ciała i 145-150 cm w kłębie. Buhaje ważą 1000-1200 kg. Krowy dość wcześnie dojrzewają, pierwsze ocielenie następuje w 26-30 miesiącu życia. Wydajność mleka wynosi 5000-6000 kg, o zawartości tłuszczu 3,6% i 3,0-3,3% białka. Rasa charakteryzuje się prawidłową budową wymienia, równym podziałem na ćwiartki. Wymię jest głębokie, z widocznymi żyłami mlecznymi. Rasa Montbeliarde jest rasą mleczną szczególnie wyróżniającą się na tle grupy krów biało-czerwonych Simmental. Z tego powodu eksportowana jest do wszystkich krajów Europy Środkowej i Wschodniej w celu ulepszenia ras biało-czerwonym tam hodowanych (w szczególności w Austrii, Włoszech i Czechach). Ponadto, ze względu na swoją wydajność i zdolność przystosowania do różnych warunków hodowli, jest szczególnie poszukiwana na rynkach Afryki Północnej (Maroko, Algiera), dokąd od dawna jest eksportowana, jak również do krajów basenu Morza Śródziemnego, Środkowego Wschodu, Afryki Środkowej, Ameryki Północnej i Południowej. Rasa Montbeliarde jest dzisiaj drugą rasą mleczną we Francji i Irlandii, zarówno ze względu na wielkość produkcji mleka jak i na liczbę sztuk bydła. Pochodząca z rodziny Simentale, jest przede wszystkim dobrą rasą o doskonałej opłacalności, produkującą mleko bardzo dobrej jakości i w dużej ilości.

Polska czerwona (pc) Rodzima rasa polska, objęta jest programem ochrony zasobów genetycznych i hodowlą zachowawczą. Polska czerwona jest znakomicie przystosowana do niekorzystnych warunków środowiska, jest uodporniona na choroby i dobrze wykorzystuje średniej jakości pasze. Należy do ras późno dojrzewających, pierwsze ocielenia obserwuje się w 30 miesiącu życia. Krowy rasy polskiej czerwonej są długowieczne i mają dobre parametry płodności. Umaszczenie krów jest jednolicie czerwone (od jasnoczerwonego do wiśniowego). Może występować ciemniejsze wybarwienie głowy przy jaśniejszym tułowiu. Krowy mają 120-130 cm w kłębie i masę ciała 440-500 kg, natomiast buhaje około 140 cm wysokości i 550-600 masy ciała. Wymię ma budowę skrzynkowo-miskową lub kulistą. Wydajność mleka w ciągu laktacji jest na dość niskim poziomie, około 3800 kg, o zawartości 4,3% tłuszczu i 3,4% białka.

[insert-modal-contact-form]